Tết trung thu Việt Nam vs Trung Quốc: Điểm giống khác nhau

Tết Trung Thu là lễ hội truyền thống lớn nhất châu Á diễn ra vào Rằm tháng 8 âm lịch. Mỗi quốc gia đều có cách tổ chức và ý nghĩa riêng biệt. Hãy cùng tìm hiểu tết Trung Thu Việt Nam và tết Trung Thu Trung Quốc có gì giống và khác nhau. Bạn có thắc mắc tết Trung thu ở nước láng giềng Trung Quốc diễn ra như thế nào không? Hãy cùng banhtrungthu.org tìm hiểu tết Trung thu ở Trung Quốc giống và khác Việt Nam ở điểm nào qua bài viết dưới đây.

Nguồn gốc và Lịch sử tết trung thu

Tết Trung Thu đã có từ rất lâu đời, gắn liền với văn hóa lúa nước của người Việt và Trung Quốc.

Nguồn gốc tại Việt Nam

Tết Trung Thu xuất hiện tại Việt Nam từ rất sớm. Bằng chứng là hình ảnh đón mừng lễ hội trên trống đồng Ngọc Lũ, có niên đại cách đây hơn 2000 năm. Đến thời nhà Lý (năm 1121), Tết Trung Thu đã được tổ chức long trọng tại kinh thành Thăng Long với nhiều hoạt động đặc sắc như:

• Rước đèn, phá cỗ.
• Biểu diễn múa rối nước truyền thống.
• Tổ chức các cuộc đua thuyền sôi nổi.
• Làm lễ cúng trăng rằm, cầu mong mùa màng bội thu và cuộc sống bình an.

Nguồn gốc tại Trung Quốc

Tại Trung Quốc, lịch sử Tết Trung Thu có từ lâu đời hơn, bắt nguồn từ thời nhà Thương (khoảng thế kỷ 10 TCN). Ban đầu, đây là một lễ hội ăn mừng mùa màng, thu hoạch lúa gạo vào tháng 8 âm lịch. Lễ hội này phát triển mạnh mẽ và trở thành một trong những ngày lễ quan trọng dưới thời nhà Đường (618-907), với nhiều phong tục truyền thống được định hình.

Ý nghĩa Tết Trung Thu ở Việt Nam Trung Quốc

Mặc dù cùng đón Tết Trung Thu, nhưng ý nghĩa của ngày lễ này ở Việt Nam và Trung Quốc lại có những điểm khác biệt thú vị.

Ý nghĩa tết trung thu ở Việt Nam

Tại Việt Nam, Tết Trung Thu không chỉ là dịp để ngắm trăng mà còn mang đậm ý nghĩa về sự sum vầy, gắn kết gia đình.

• Đoàn viên gia đình: Đêm trăng tròn là thời điểm cả nhà quây quần bên nhau, cùng phá cỗ và ngắm trăng.
• Tưởng nhớ tổ tiên: Mâm cỗ Trung Thu là cách để con cháu bày tỏ lòng thành kính, cúng bái ông bà, tổ tiên, cầu mong bình an.
• Tết thiếu nhi: Đây được xem là ngày Tết của trẻ nhỏ, với những chiếc lồng đèn rực rỡ, những món đồ chơi truyền thống và bánh kẹo hấp dẫn.
• Ngắm trăng và chia sẻ: Mọi người cùng nhau ngắm trăng, thưởng thức trà và bánh, chia sẻ những câu chuyện và tình cảm.

Ý nghĩa tết trung thu ở Trung Quốc

Tại Trung Quốc, Tết Trung Thu ban đầu mang ý nghĩa của một lễ hội mùa màng và sau này phát triển thêm nhiều nét văn hóa khác.

• Ăn mừng mùa màng: Lễ hội là dịp để ăn mừng một vụ mùa bội thu, thể hiện sự no đủ và sung túc.
• Hội hè dưới trăng: Đây là dịp để cộng đồng tụ tập, tổ chức các hoạt động vui chơi, ca hát dưới ánh trăng.
• Hẹn hò, cầu duyên: Nam thanh nữ tú thường nhân dịp này để gặp gỡ, hẹn hò, cầu mong may mắn trong tình duyên.
• Cầu may mắn: Nhiều hoạt động được tổ chức để cầu mong sự may mắn, bình an và thịnh vượng cho năm mới.

So sánh hoạt động Trung thu Việt Nam và Trung Quốc

Mặc dù đều là ngày Tết của sự sum vầy và đoàn viên, các hoạt động đón Tết Trung Thu ở Việt Nam và Trung Quốc lại có những điểm khác biệt thú vị, đặc biệt là trong mâm cúng.

Mâm cúng Trung thu ở Việt Nam

Mâm cúng rằm tháng 8 của người Việt mang đậm nét truyền thống và sự giản dị, gần gũi. Mâm cỗ thường được trang trí đơn giản nhưng tinh tế với:

• Bánh Trung thu truyền thống: Gồm bánh nướng với nhân đậu xanh, thập cẩm, và bánh dẻo mềm ngọt.
• Trái cây tươi: Những loại quả quen thuộc như bưởi, chuối, hồng, dứa… thường được gọt tỉa, trang trí thành những con vật ngộ nghĩnh, đáng yêu.
• Kẹo bánh cho trẻ em: Mâm cúng không thể thiếu kẹo mút, bánh kẹo, chè khoai để dành cho trẻ nhỏ.
• Đèn lồng và đồ chơi: Lồng đèn ngôi sao, đèn kéo quân và các loại đồ chơi truyền thống cũng được bày biện trang trọng.

Mâm cúng Trung thu ở Trung Quốc

Mâm cúng Trung thu của người Trung Quốc chú trọng vào sự cầu kỳ, lộng lẫy và sự đa dạng của các loại bánh.

• Bánh 月饼 (yuè bǐng): Bánh nguyệt饼 (yuè bǐng) là linh hồn của mâm cỗ. Bánh được làm với nhiều loại nhân khác nhau như hạt sen, đậu đỏ, trà xanh, và thậm chí cả thịt.
• Trái cây theo mùa: Mâm cúng có các loại trái cây đặc trưng của từng vùng, tượng trưng cho sự sung túc và no đủ.
• Rượu và trà: Rượu và trà thơm được bày biện để cùng nhau thưởng thức dưới trăng.
• Trang trí cầu kỳ: Mâm cúng thường được trang trí tỉ mỉ, lộng lẫy với hoa, nến và các vật phẩm trang trí tinh xảo khác.

Dù có những khác biệt, cả hai nền văn hóa đều thể hiện lòng thành kính với tổ tiên và cầu mong những điều tốt đẹp cho gia đình trong đêm trăng tròn tháng 8.

So sánh tục ngắm trăng trong Đêm Trung Thu

Ngắm trăng là một hoạt động không thể thiếu trong đêm rằm tháng 8, nhưng cách thức thực hiện ở Việt Nam và Trung Quốc lại có những nét đặc trưng riêng, thể hiện sự khác biệt về văn hóa và ý nghĩa.

Việt Nam

• Địa điểm: Người Việt thường ngắm trăng tại sân nhà, ban công hoặc hiên nhà. Đây là không gian riêng tư, ấm cúng, nơi cả gia đình có thể quây quần bên nhau.
• Cách thức: Hoạt động diễn ra trong phạm vi gia đình, thường chỉ có người thân.
• Không khí: Ấm cúng, riêng tư, mang đậm tính thân mật. Cả nhà cùng nhau phá cỗ, thưởng trà, vừa ngắm trăng vừa trò chuyện.
• Hoạt động: Trọng tâm là sự chia sẻ, trò chuyện, kể cho nhau nghe những câu chuyện về sự tích chú Cuội, chị Hằng.

Trung Quốc

• Địa điểm: Người Trung Quốc thường ra công viên, hồ nước, hoặc các quảng trường công cộng để ngắm trăng.
• Cách thức: Đây là hoạt động mang tính cộng đồng, với sự tham gia của một tập thể đông người.
• Không khí: Sôi động, náo nhiệt, mang tính lễ hội. Mọi người cùng nhau thưởng thức cảnh đẹp dưới trăng.
• Hoạt động: Các hoạt động nghệ thuật được chú trọng, như ca hát, làm thơ, ngâm vịnh và thưởng thức các tiết mục biểu diễn.

Sự khác biệt trong tục ngắm trăng cho thấy, nếu người Việt đề cao sự sum vầy, ấm cúng trong không gian gia đình, thì người Trung Quốc lại thiên về tính cộng đồng, lễ hội và văn hóa hơn.

So sánh đèn lồng trung thu ở Việt Nam và Trung Quốc

Chiếc đèn lồng là biểu tượng không thể thiếu trong mỗi mùa Trung thu. Tuy nhiên, cách làm và ý nghĩa của đèn lồng ở Việt Nam và Trung Quốc lại có những điểm khác biệt thú vị.

Đèn lồng Trung Thu ở Việt Nam

Đèn lồng ở Việt Nam chủ yếu gắn liền với tuổi thơ và các hoạt động vui chơi của trẻ em.

• Chủ yếu cho trẻ em: Đèn lồng là món đồ chơi không thể thiếu của các em nhỏ trong đêm Trung thu.
• Hình dạng truyền thống: Đèn lồng ngôi sao 5 cánh là hình ảnh quen thuộc nhất. Ngoài ra, còn có các loại đèn lồng làm bằng giấy kiếng, có hình con vật như cá chép, thỏ, bươm bướm…
• Hoạt động: Trẻ em sẽ rước đèn đi khắp xóm phố, tạo nên không khí sôi động, rộn ràng. Ánh nến lung linh từ những chiếc lồng đèn handmade mang lại cảm giác ấm áp và gần gũi.

Đèn lồng Trung Thu ở Trung Quốc

Đèn lồng ở Trung Quốc mang nhiều ý nghĩa phong thủy, văn hóa và thường được dùng để trang trí, cầu nguyện.

• Dùng để trang trí: Đèn lồng đỏ là biểu tượng của sự may mắn, thịnh vượng. Chúng thường được treo trước cửa nhà, trong các công viên và đường phố.
• Thả hoa đăng: Vào đêm Trung thu, người Trung Quốc có tục thả hoa đăng xuống sông, cầu mong những điều tốt lành.
• Ý nghĩa: Nhiều người còn viết lời cầu nguyện lên đèn lồng trước khi thả, hy vọng mong ước sẽ thành hiện thực.
• Giải đố đèn lồng: Một hoạt động truyền thống khác là giải đố trên đèn lồng. Các câu đố được treo dưới đèn, ai giải được sẽ nhận được phần thưởng.

Sự khác biệt trong việc sử dụng đèn lồng cho thấy, nếu người Việt coi đèn lồng là món quà tuổi thơ, thì người Trung Quốc lại xem đây là một vật phẩm mang ý nghĩa văn hóa sâu sắc.

Món ăn Trung Thu đặc sắc: Bánh và Trà

Mùa Trung thu không thể trọn vẹn nếu thiếu hương vị của bánh và trà. Tuy nhiên, mỗi quốc gia lại có những nét đặc trưng riêng trong việc thưởng thức món ăn truyền thống này.

So sánh Bánh Trung thu Việt Nam và Trung Quốc

Bánh Trung thu Việt Nam

Bánh Trung thu Việt Nam có hai loại chính là bánh nướng và bánh dẻo. Cả hai đều mang hương vị truyền thống, gần gũi:

• Bánh nướng: Có vỏ mỏng, vàng nâu, nhân đậm đà.
• Bánh dẻo: Vỏ bánh mềm mịn, dẻo và ngọt dịu.
• Nhân bánh: Phổ biến nhất là nhân đậu xanh, hạt sen, trứng muối, hoặc thập cẩm truyền thống.
• Kích thước: Bánh thường có kích thước vừa phải, khoảng 150 – 200g.

Bánh Trung thu Trung Quốc

Bánh Trung thu Trung Quốc, hay còn gọi là 月饼 (yuè bǐng), rất đa dạng và cầu kỳ.

• Hình thức: Bánh được làm công phu, trang trí nghệ thuật trên bề mặt.
• Nhân bánh: Bánh có nhiều loại nhân khác nhau như hạt sen, đậu đỏ, ngũ nhân, thậm chí có cả nhân thịt hoặc nhân kem.
• Kích thước: Bánh có kích thước lớn hơn, thường từ 300 – 500g.

Bánh Trung thu nên kết hợp với trà nào?

Để cân bằng vị ngọt và độ béo của bánh, việc uống trà là không thể thiếu. Một số loại trà lý tưởng để thưởng thức cùng bánh Trung thu:

• Trà Ô long: Vị trà đậm đà, hậu vị ngọt thanh giúp giải ngấy hiệu quả khi ăn bánh ngọt.
• Trà Sen: Hương thơm dịu nhẹ, thanh thoát của trà sen giúp làm dịu vị giác, mang lại cảm giác thư thái.
• Trà Hoa cúc: Loại trà này có vị thanh mát, giúp giải nhiệt và giải độc, rất tốt cho sức khỏe.
• Trà Lài: Hương thơm thoang thoảng, dịu dàng, tạo cảm giác thư giãn, rất phù hợp với không khí sum vầy.

So sánh Truyền Thuyết Trung Thu nổi tiếng

Mỗi quốc gia đều có những câu chuyện riêng gắn liền với đêm trăng rằm, giải thích nguồn gốc của ngày lễ đặc biệt này. Trong số đó, hai truyền thuyết nổi tiếng nhất là câu chuyện về Chú Cuội của Việt Nam và Thần thoại Chang’e của Trung Quốc.

Truyền thuyết Chú Cuội Việt Nam

Câu chuyện này là một trong những truyền thuyết nổi tiếng nhất của Việt Nam, gắn liền với hình ảnh chú Cuội ngồi dưới gốc cây đa trên cung trăng.

• Nội dung: Chú Cuội có một cây đa thần có thể chữa bách bệnh. Một lần, vợ của chú vì lỡ dùng nước bẩn tưới vào cây nên cây đa đã bay lên trời. Chú Cuội vì bám vào rễ cây nên cũng bay theo, và từ đó chú ở lại trên cung trăng.
• Ý nghĩa: Truyền thuyết này không chỉ giải thích hình ảnh vết đen trên mặt trăng mà còn mang ý nghĩa về lòng hiếu thảo và sự chung thủy. Trăng rằm là dịp để chú Cuội ngắm về quê hương và những người thân yêu.

Truyền thuyết Chang’e Trung Quốc

Thần thoại về Hằng Nga (Chang’e) là một trong những câu chuyện lãng mạn và phổ biến nhất ở Trung Quốc về đêm Trung thu.

• Nội dung: Chang’e là vợ của anh hùng Hậu Nghệ (Hou Yi), người đã bắn hạ chín mặt trời. Sau khi lập công, Hậu Nghệ được ban một viên thuốc trường sinh. Để bảo vệ viên thuốc khỏi bị kẻ xấu cướp, Chang’e đã uống nó và bay lên cung trăng.
• Ý nghĩa: Câu chuyện là biểu tượng của tình yêu vĩnh cửu và sự hy sinh. Từ đó, người Trung Quốc tin rằng vào đêm Trung thu, họ có thể ngắm trăng để tưởng nhớ và cảm nhận được sự hiện diện của Chang’e, người luôn nhớ về trần gian và người yêu của mình.

Tìm hiểu thêm chi tiết về: Truyền thuyết ra đời bánh trung thu ở Trung Quốc

Hy vọng bài viết đã giúp bạn có thêm những kiến thức thú vị về sự khác biệt trong văn hóa Trung thu giữa Việt Nam và Trung Quốc.

Dù có những điểm giống và khác nhau trong cách thức tổ chức hay chuẩn bị, Trung thu vẫn là một phong tục lâu đời, mang đậm ý nghĩa đoàn viên và sum vầy của cả hai dân tộc.

Vì vậy, hãy cùng banhtrungthu.org giữ gìn và phát triển những nét văn hóa đặc trưng này, để ngày Tết Trung thu luôn là một ngày hội ý nghĩa cho mọi gia đình.